ค้นหา
รายการที่พบทั้งหมด 48,759 รายการ
ผู้คนในกำแพงเพชร
เมื่อคราวพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จประพาสต้นเมืองกำแพงเพชร ระหว่างวันที่ ๑๘ – ๒๗ สิงหาคม ๒๔๔๙ พระองค์ทรงถ่ายรูปบุคคล วัดวาอาราม โบราณสถาน และสถานที่ต่างๆ ของเมืองกำแพงเพชร แล้วทรงมีพระราชนิพนธ์เล่าเรื่องเสด็จประพาสต้น ในตอนนี้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กำแพงเพชร จึงนำเสนอเรื่องราวของผู้คนในกำแพงเพชรบางส่วน ซึ่งได้เรียบเรียงข้อมูลและคัดลอกข้อความมาจากพระราชนิพนธ์เสด็จประพาสต้นในรัชกาลที่ ๕
คนผมแดง
เมื่อวันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๔๔๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทอดพระเนตรคนผมแดงที่เมืองขาณุวรลักษบุรี โดยทรงบรรยายในพระราชนิพนธ์เสด็จประพาสต้น ความว่า “...อันลักษณะผมแดงนั้นเป็นผมม้าแดงอย่างอ่อนหรือเหลืองอย่างแก่ ผมที่แดงมานี้ข้างพันธุ์พ่อ ถ้าผู้หญิงไปได้ผัวผมดำ ลูกออกมาก็ผมดำไปด้วย ผมแดงนั้นเปลี่ยน ๓ อย่าง แรกแดงครั้นอายุมากเข้าก็ดำหม่นลง แก่ก็เลยขาวทีเดียว บอกพืชพันธุ์ว่าทราบว่าตัวมาแต่เวียงจันทน์ แต่มาก่อนอนุเป็นขบถ จะได้ตั้งอยู่ช้านานเท่าไรไม่ทราบ พูดเป็นไทย ประพฤติอาการกิริยาก็เป็นไทย เฉพาะมีมากอยู่ที่เมืองขาณุ ที่กำแพงเพชรนี้มีแต่กระเส็นกระสาย...”
คนงามเมืองกำแพงเพชร
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเสด็จไปถึงเมืองไหนมักหาคนงามในเมืองนั้นถ่ายรูป ผู้ใดได้รับเลือกทรงถ่ายรูป ต่อมามักมีผู้พอใจขอสู่ด้วยเหตุนั้น คนงามเมืองกำแพงเพชรที่ได้รับคัดเลือกให้ทรงถ่ายรูปนั้น ได้แก่ หวีด ลูกหลวงพิพิธอภัย อายุ ๑๖ ปี ประคอง ลูกหลวงพิพิธอภัย อายุ ๑๗ ปี ริ้ว ลูกพระพล อายุ ๑๗ ปี และพิง ลูกพระยารามณรงค์ อายุ ๑๖ ปี
พะโป้ พ่อค้าไม้ชาวกะเหรี่ยง
พะโป้เป็นชาวกะเหรี่ยงในบังคับอังกฤษ ภรรยาเป็นคนไทยชื่ออำแดงทองย้อย เป็นบุตรผู้ใหญ่บ้านวันและอำแดงไทย ประกอบกิจการค้าไม้แถวคลองสวนหมาก เป็นพ่อค้าไม้คนสำคัญของเมืองกำแพงเพชร พะโป้มีพี่ชายนามว่า แซงพอ หรือพญาตะก่า เป็นผู้ขอบูรณปฏิสังขรณ์พระบรมธาตุนครชุม พ.ศ. ๒๔๑๔ เมื่อถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๘ การปฏิสังขรณ์ก็ชะงัก พะโป้จึงได้ปฏิสังขรณ์ต่อจนสำเร็จระหว่าง พ.ศ. ๒๔๔๗ – ๒๔๔๘
คนในตระกูลเมืองกำแพงเพชร
ในวันที่ ๒๖ สิงหาคม ๒๔๔๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงถ่ายรูปคนในตระกูลเมืองกำแพงเพชร ในพระราชนิพนธ์เสด็จประพาสต้นมีความตอนหนึ่งกล่าวว่า “...แล้วถ่ายรูปพวกตระกูลเมืองกำแพงที่มาหา ตั้งต้นคือท่านผู้หญิงทรัพย์ภรรยาพระยากำแพง (เกิด) อายุ ๙๓ ปีจอ เห็นจะเป็นปีจอ ฉศก จุลศักราช ๑๑๗๖ ยังสบายแจ่มใส พูดจาไม่หลง เดินได้เป็นต้น กับลูกที่มา ๒ คน คือ ชื่อผึ้งเป็นภรรยาพระพล (เหลี่ยม) อายุ ๗๓ ปี ลูกคนสุดท้องชื่อ ภู่ เคยไปทำราชการในวังครั้งรัชกาลที่ ๔ แล้วมาเป็นภรรยาพระยารามรณรงค์ (หรุ่น) อายุ ๖๔ ปี หลานหญิงชื่อ หลาบ เป็นภรรยาหลวงแพ่ง อายุ ๖๔ ปี หลานหญิงชื่อ เพื่อน เป็นภรรยาพระพล อายุ ๔๖ ปี หลานหญิงชื่อพัน ภรรยาหลวงพิพิธอภัย อายุ ๔๔ ปี หลานชายหลวงพิพิธอภัย อายุ ๔๔ ปี เหลนที่มา ๖ คน คือ กระจ่าง ภรรยานายชิต อายุ ๒๔ ปี เปล่ง ภรรยานายคลอง อายุ ๒๑ ปี ริ้ว บุตรีพระพล อายุ ๑๗ ประคองอายุ ๑๗ หวีดอายุ ๑๖ บุตรหลวงพิพิธอภัย ละออง บุตรีนายจีนอายุ ๑๒ ปี โหลนได้ตัวมา ๒ คน แต่ถ่ายคนเดียว แต่ที่ชื่อละเอียดบุตรีโน้มอายุ ๑๓ ปี ได้ถ่ายรวมกันเป็น ๕ ชั่วคน ที่ถ่ายนี้กันออกเสียบ้าง ด้วยมาไม่ครบหมดด้วยกัน ลูก หลาน เหลน โหลน ซึ่งสืบมาแต่ท่านผู้หญิงทรัพย์ ซึ่งมีชีวิตด้วยกันเดี๋ยวนี้ ๑๑๑ คน”
บรรณานุกรม
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. เสด็จประพาสต้นในรัชกาลที่ ๕. กรุงเทพฯ : ไทยร่มเกล้า, ๒๕๒๙.
เลขทะเบียน : นพ.บ.108/5ห้องจัดเก็บ : ศรีโคตรบูรณ์ประเภทสื่อ : เอกสารโบราณหมวดหมู่ : พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ : 30 หน้า ; 5.2 x 57 ซ.ม. : ทองทึบ-ล่องรัก ; ไม้ประกับธรรมดา ชื่อชุด : มัดที่ 61 (179-187) ผูก 5 (2564)หัวเรื่อง : มหานิปาตวณฺณนา (เวสฺสนฺตรชาตก) ชาตกฎฺฐชาตก ขุทฺทกนิกายฎฺฐกถา (วณฺณพระเวสส-จุลพล) --เอกสารโบราณ คัมภีร์ใบลาน พุทธศาสนาอักษร : ธรรมอีสานภาษา : ธรรมอีสานบทคัดย่อ : มีเนื้อหาเกี่ยวกับพุทธศาสนา สามารถสืบค้นได้ที่ห้องศรีโคตรบูรณ์ หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม
เลขทะเบียน : นพ.บ.143/1ห้องจัดเก็บ : ศรีโคตรบูรณ์ประเภทสื่อ : เอกสารโบราณหมวดหมู่ : พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ : 38 หน้า ; 5 x 52 ซ.ม. : ล่องชาด ; ไม้ประกับธรรมดา ชื่อชุด : มัดที่ 86 (346-361) ผูก 1 (2564)หัวเรื่อง : ธมฺมปปทวณฺณนา ธมฺปฎฐกถา ขุทฺทกนิกายฎฐกถา (ธรรมบท)--เอกสารโบราณ คัมภีร์ใบลาน พุทธศาสนาอักษร : ธรรมอีสานภาษา : ธรรมอีสานบทคัดย่อ : มีเนื้อหาเกี่ยวกับพุทธศาสนา สามารถสืบค้นได้ที่ห้องศรีโคตรบูรณ์ หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม
เลขทะเบียน : นพ.บ.89/13ห้องจัดเก็บ : ศรีโคตรบูรณ์ประเภทสื่อ : เอกสารโบราณหมวดหมู่ : พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ : 46 หน้า ; 4.6 x 50 ซ.ม. : ล่องรัก ; ไม้ประกับธรรมดา มีฉลากไม้ชื่อชุด : มัดที่ 52 (103-117) ผูก 13 (2564)หัวเรื่อง : ธมฺมปทวณฺณนา ธมฺปทฎฺฐกถา ขุทฺทกนิกายฎฐกถา (ธรรมบท)--เอกสารโบราณ คัมภีร์ใบลาน พุทธศาสนาอักษร : ธรรมอีสานภาษา : ธรรมอีสานบทคัดย่อ : มีเนื้อหาเกี่ยวกับพุทธศาสนา สามารถสืบค้นได้ที่ห้องศรีโคตรบูรณ์ หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม
สตฺตปฺปกรณาภิธมฺม (สังคิณี-มหาปัฎฐาน)
เลขที่ ชบ.บ.11/1-6
เอกสารโบราณ (คัมภีร์ใบลาน)
ชื่อเรื่อง : ประมวลพิธีมงคลของไทยชื่อผู้แต่ง : จันทร์ ไพจิตร ปีที่พิมพ์ : 2509 สถานที่พิมพ์ : พระนคร สำนักพิมพ์ : โรงพิมพ์เลี่ยงเชียง จำนวนหน้า : 488 หน้า สาระสังเขป : เป็นหนังสือที่ประมวลพิธีต่างๆ ตั้งแต่เกิดตลอดจนมีชีวิต – ตาย และตายไปแล้ว พิธีทั้งหลายมีอยู่ในหนังสือครบบริบูรณ์ จึงเหมาะแก่พ่อบ้าน สมภารเจ้าวัด ภิกษุ สามเณร และบุคลลทั่วไป ในหนังสือนี้ พิธีบางอย่าง นอกจากจะกล่าวจำเพาะเจาะจงแล้ว ข้าพเจ้าพยายามให้ความรู้ในเรื่องเดียวกันกว้างออกไป ตามที่เห็นสมควร บางอย่างก็กล่าวไว้รวบรัด ตามที่เห็นว่า สำเร็จประโยชน์พอต้องการของผู้กระทำ อย่างไรก็ดี หนังสือเล่มนี้ จักเป็นเสมือนผู้ให้ความสะดวกแก่การกระทำพิธีมงคลต่างๆ บ้างมิใช่น้อย
มหามกุฏราชสันตติวงศ์ ๑ มกราคม ๒๔๐๗ วันพระราชสมภพสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี
สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี เป็นพระเจ้าลูกเธอพระองค์ที่ ๖๖ ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าจอมมารดาเปี่ยม) เมื่อวันที่ ๑ มกราคม ๒๔๐๗
พระองค์มีพระเชษฐาและพระขนิษฐาร่วมพระมารดาทั้งสิ้น ๖ พระองค์ ได้แก่
พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทววงศ์วโรปการ)
พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ (สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี)
พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา (สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยิกาเจ้า)
พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี (สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี)
พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัฒนวิศิษฎ์)
เมื่อยังทรงพระเยาว์ ได้ทรงศึกษาเล่าเรียนแต่เพียงน้อย ครั้นถึงในรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงพระเมตตากรุณา ใช้สอยติดตามเสด็จ ได้ทรงเห็นทรงฟังพระราชกระแสรับสั่ง ตลอดจนการงานในพระราชสำนัก ปรกอบกับยังทรงพระอุตสาหะหมั่นสอบถาม และศึกษาอยู่เสมอ “...จึงได้ทรงทราบสรรพวิชาอันควรจะทราบได้ ถ้าแม้นจะไม่ดีกว่า ก็เสมอเหมือนผู้ที่มีความรู้และศึกษาเล่าเรียนอย่างดีแล้วได้...”
ครั้นถึงพุทธศักราช ๒๔๒๑ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประดิษฐานไว้ในฐานะพระมเหสี มีพระอิสริยยศสืบมาตามลำดับกล่าวคือ พระนางเธอ เสาวภาผ่องศรี ต่อมาในพุทธศักราช ๒๔๒๓ เป็น พระนางเจ้าฯ พระวรราชเทวี พุทธศักราช ๒๔๓๗ เป็น สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระอัครราชเทวี และในคราวที่รัชกาลที่ ๕ เสด็จประพาสยุโรป ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนารถ ผู้สำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์
ถึงรัชกาลที่ ๖ เฉลิมพระปรมาภิไธย เป็น สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนารถ พระบรมราชชนนีเมื่อพุทธศักราช ๒๔๕๓ออกพระนามกันโดยทั่วไปว่า สมเด็จพระพันปีหลวง
นอกจากจะทรงมีส่วนสำคัญในการทำนุบำรุงบ้านเมืองเป็นกำลังส่งเสริมพระบรมราชสวามีด้วยความจงรักภักดี และซื่อสัตย์กตเวทีอย่างสูงสุดแล้ว สมเด็จพระศรีพัชรินทราฯ ยังทรงมีพระราชหฤทัยตั้งมั่น ศรัทธาในพระพุทธศาสนา บริจาคพระราชทรัพย์ทำนุบำรุงพระอารามทั้งในกรุงและหัวเมืองมิได้ขาด ทั้งยังบริจาคพระราชทรัพย์ถวายเป็นนิตยภัตแก่พระสงฆ์ ถวายข้าวสาร อาหารบิณฑบาตแก่พระสงฆ์สามเณร ตลอดจนพระราชทานค่าน้ำประปาแก่พระอารามอยู่เสมอ
สมเด็จพระศรีพัชรินทราฯ ทรงมีพระราชดำริเห็นความสำคัญของการศึกษาอย่างยิ่ง ด้วยทรงเห็นเป็นเหตุแห่งความเจริญของบ้านเมือง จึงทรงบริจาคพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ให้ตั้งโรงเรียนโดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับกุลสตรีทั้งหลาย จะได้ศึกษาเล่าเรียน มีโรงเรียนสำคัญอันได้ทรงตั้งขึ้น และพระราชทานพระบรมราชินูปถัมภ์ อาทิ โรงเรียนราชินี โรงเรียนเสาวภา โรงเรียนแพทย์ผดุงครรภ์ (ต่อมาคือคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล) ในหัวเมือง ได้แก่ โรงเรียนวิเชียรมาตุ โรงเรียนสภาราชินี จังหวัดตรัง โรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โรงเรียนราชินีบูรณะ จังหวัดนครปฐมทั้งยังทรงบริจาคพระราชทรัพย์ และทรงเป็นธุระในการจัดตั้ง สภาอุณาโลมแดงแห่งชาติสยาม มาตั้งแต่แรก และทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาของสภากาชาดมายาวนาถึง ๒๖ ปี ได้ทรงบริจาคพระราชทรัพย์เป็นจำนวนมากบำรุงโรงพยาบาลหลายแห่ง ทรงมีพระมหากรุณาแก่สตรีมีครรภ์พระราชทานเงินแก่ผู้มาคลอดบุตรที่โรงพยาบาลศิริราชทุกคน นับว่าทรงมีบทบาทในด้านสาธารณสุข การศึกษาและการสังคมสงเคราะห์มาตลอดพระชนมชีพ
สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๒๐ ตุลาคม ๒๔๖๒พระชนมายุ ๕๗ พรรษาถวายพระเพลิงพระบรมศพ ณ พระเมรุมาศท้องสนามหลวง วันที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๔๖๓
ข้อมูล : ณัฐพล ชัยมั่น / วสันต์ ญาติพัฒ ภัณฑารักษ์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครคีรี
อ้างอิง
จิรวัฒน์ อุตตมกุล. พระภรรยาเจ้าและสมเด็จเจ้าฟ้าในรัชกาลที่ ๕. พิมพ์ครั้งที่ ๔. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๕๐.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชหัตถ์เลขาส่วนพระองค์สมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรมหา จุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชทานแด่ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินี นาถ พระพันปีหลวง ในเวลาที่ทรงสำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์ เมื่อเสด็จพระราชดำเนิน ประพาสยุโรป พ.ศ.๒๔๔๐.กรุงเทพฯ : สำนักงานปลัดนายกรัฐมนตรี, ๒๕๕๗.
ศิลปากร, กรม.จดหมายเหตุเรื่องทรงตั้งพระบรมวงศานุวงศ์กรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : บริษัท รุ่ง ศิลป์การพิมพ์ (๑๙๗๗) จำกัด, ๒๕๔๕.
________. เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีในรัชกาลที่ ๖ และรัชกาลที่ ๗. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พระจันทร์, ๒๕๐๗.
________.ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ ๑๔ .กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพร้าว, ๒๕๕๔.
ชื่อเรื่อง ทานสีลานิสํสกถา (ทานสีลกถา)
สพ.บ. 385/1
หมวดหมู่ พุทธศาสนา
ภาษา บาลี/ไทย
หัวเรื่อง พุทธศาสนา ทาน(ธรรมเทศนา)
อานิสงส์
ประเภทวัสดุ/มีเดีย คัมภีร์ใบลาน
ลักษณะวัสดุ 20 หน้า : กว้าง 4.7 ซม. ยาว 56 ซม.
บทคัดย่อ
เป็นคัมภีร์ใบลาน อักษรขอม เส้นจาร ฉบับล่องชาด ได้รับบริจาคมาจากวัดลานคา ต.โคกคราม อ.บางปลาม้า จ.สุพรรณบุรี
