ความรู้ทั่วไป
ไม่มีข้อมูล
ความรู้เรื่องประเพณีลอยกระทง ตอนที่ 1 เรื่อง "ลอยกระทงมีมาแต่เมื่อไร ทำเพื่ออะไร"
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๒๔ บทความเรื่อง น้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ
สำหรับบทความสัปดาห์นี้จัดทำขึ้น เพื่อน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในวโรกาสวันแม่แห่งชาติ ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๔ หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สงขลา ขอนำเสนอภาพถ่ายการจัดงานวันแม่แห่งชาติ และภาพถ่ายจดหมายเหตุพระราชกรณียกิจ ชุด “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ณ เมืองสงขลา”
เรียบเรียงโดย : นางพัชรินทร์ ลั้งเเท้กุล หัวหน้าหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
กราฟิก เเละภาพประกอบ โดย นายวีรวัฒน์ เหลาธนู นักจดหมายเหตุปฏิบัติการ
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๒๐ บทความเรื่อง “วันสงขลา” และ “ศาลหลักเมืองสงขลา”
บทความ เรื่อง วันสงขลาและศาลหลักเมืองสงขลา
โดย นางพัชรินทร์ ลั้งเเท้กุล นักจดหมายเหตุชำนาญการ หัวหน้าหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๑๖ จากสุนทรภู่ ถึง ก. แสงจันทร์ ๑๐๐ ปี นิราศเทพา และนิราศทุ่งหวัง
ก่อนจะเข้าสู่บทความแอดมิน วีรวัฒน์
ขอให้ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ "นิราศ" ก่อนครับ
นิราศ...คือ เรื่องราวที่พรรณนาถึงการจากกันหรือจากที่อยู่ไปในที่ต่าง ๆ เป็นต้น มักแต่งเป็นกลอนหรือโคลง เช่น นิราศนรินทร์ นิราศเมืองแกลง
นิราศ...มักถูกพบ เเละเก็บรักษาไว้ในเเหล่งเรียนรู้ที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ เช่น ห้องสมุด หอสมุดแห่งชาติ หอจดหมายเหตุ นักสะสมหนังสือ นักสะสมวรรณกรรมท้องถิ่น พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น
นิราศ...ถูกโต้เเย้งว่าจะเก็บไว้หอสมุดหรือหอจดหมายเหตุ
นิราศ...ถ้าเป็นต้นฉบับ เป็นลายมือเขียน รับมอบมาโดยตรง จะถูกเก็บรักษาไว้ในหอจดหมายเหตุ
นิราศ...ที่เป็นหนังสือ จัดพิมพ์ ทำซ้ำ สำเนา หรือพิมพ์เป็นหนังสืองานศพ จะถูกจัดเก็บในหอสมุดแห่งชาติ ฉบับพิมพ์ใหม่จะอยู่ในหมวดวรรณกรรมให้บริการในห้องหนังสือทั่วไป แต่ถ้าเป็นฉบับพิมพ์เก่า จะอยู่ใน ส่วนของหนังสือท้องถิ่น หนังสืองานศพ หนังสือหายาก
นิราศ...ถ้าถูกจัดเก็บสะสมโดยบุคคลเเละถูกส่งมอบต่อ ติดมาพร้อมเอกสารจดหมายเหตุที่บุคคลนั้นมอบให้ หรือประสงค์ให้กับหอจดหมายเหตุ
หรืออาจติดปะปนหนังสือราชการซึ่งผู้ปฏิบัติงานนั้นสะสมไว้ จะคัดเเยกเเละถูกเก็บไว้ในหอจดหมายเหตุ ใน ประเภท หนังสือหายาก
นิราศ...เป็น สารสนเทศ เพื่อการเผยแพร่ จัดเป็นสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม ไม่แตกต่างกับ นวนิยาย หรือวรรณกรรมอิงประวัติศาสตร์ เเต่ก็สามารถใช้ข้อมูล วันเวลา สถานที่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้
นิราศ...ที่ถูกจัดเก็บในหอจดหมายเหตุส่วนบุคคลนิราศก็จะกลายเป็นมรดกของบุคคลนั้น ที่เอามาเก็บในหอจดหมายเหตุเพื่อแสดงอัตลักษณ์ ว่า เขาผู้นั้น เป็นคนที่ชอบสะสม หนังสือนิราศ หรือวรรณกรรมต่าง ๆ เช่น นิราศทุ่งหวัง นิราศเทพา พบได้จากการสะสมของนายจรัส จันทร์พรหมรัตน์ หัวหน้างานจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์เพื่อการศึกษาโรงเรียงเรียนมหาวชิราวุธ สงขลา ที่ได้เเบ่งปันข้อมูล
ในทางกลับกัน ถ้านิราศนั้น คนสะสมหรืออาจารย์จรัส เป็นคนเขียนเป็นต้นฉบับ ก็กลายเป็นงานของเขา นิราศจะกลายเป็นจดหมายเหตุ ประเภทมรดกทางวัฒนธรรม (CUTURAL HERITAGE)
ซึ่งเอกสารจดหมายเหตุ (ARCHIVES) มาจาก เอกสารราชการ (RECORDS) + มรดกทางวัฒนธรรม (CUTURAL HERITAGE)
นิราศ...ในความเห็นแอดมิน สามารถตีความได้กับการบันทึกเหตุการณ์สำคัญในขณะนั้น เพราะปรากฎ วัน เวลา สถานที่ เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ ต่างเพียงเเค่ใช้ลีลาการเรียบเรียง โดยใช้ร้อยกรอง เช่นกลอน โคลง เเทนการใช้ร้อยเเก้วเรียบเรียงโดยการบันทึกเหตุการณ์
นิราศ...สามารถนำข้อมูลมาเติมเต็มข้อมูลชั้นต้นทางประวัติศาสตร์ หรือเอกสารจดหมายเหตุได้ ถ้านิราศนั้นเขียนในสมัยบุคคลสำคัญทางประวัติศาสตร์นั้นๆ เช่น นิราศทุ่งหวัง ประพันธ์โดยกระจ่าง แสงจันทร์ (ก. แสงจันทร์) ครูผู้ถวายพระอักษรพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ เมื่อครั้งที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ ดำรงตำแหน่งอุปราชมณฑลปักษ์ใต้ ก็สามารถนำนิราศมาเติมเต็มเอกสารจดหมายเหตุในสมัยนั้นที่ขาดหายหรือไม่ได้กล่าวถึงในเอกสารราชการนั้นได้
นิราศ...จึงไม่เป็นเพียงเเค่วรรณกรรมที่เขียนถึงคนรัก หรือเรื่องเชิงสังวาส
ดังเช่น นิราศทุ่งหวังนี้ ให้ประโยชน์ในการบันทึกเรื่องราวระหว่างการเดินทางลักษณะทางภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ เรื่องราวท้องถิ่น
ดังพระประสงค์ ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์
สนจิตคิดแต่ถ้อย ระยะทาง
ไม่ประสงค์ถึงนาง แน่งน้อย
นักอ่านอย่าอางขนาง โอษฐ์ขนาบ นาพ่อ
ผิวผิดคำถ้อย ขัดข้อง ขออภัย
สรุปว่า เราจะพบนิราศเก็บรักษาในห้องสมุดมากกว่าเเหล่งอื่นใด และพบอยู่ในนักสะสมที่มีหอจดหมายเหตุส่วนบุคคล จนกว่าท่านนั้นจะส่งมอบหรือประสงค์มอบให้กับหอจดหมายเหตุเพื่อใช้เติมเติมเอกสารจดหเป็นจดหมายเหตุ หรือท่านนั้น เป็นเครือข่ายงานจดหมายเหตุกับหอจดหมายเหตุนั้น ๆ
ดังที่นายวีรยุทธ พุทธธรรมรงค์ นักจดหมายเหตุ
นำเสนอ บทความ เรื่อง จากสุนทรภู่ ถึง กระจ่าง แสงจันทร์ ๑๐๐ ปี นิราศเทพา และนิราศทุ่งหวัง
ที่ได้ข้อมูลจากนายจรัส จันทร์พรหมรัตน์หัวหน้างานจดหมายเหตุเเละพิพิธภัณฑ์เพื่อการศึกษาโรงเรียนมหาวชิราวุธ สงขลา (นักสะสม) เเละนายวุฒิชัย เพชรสุวรรณ ศึกษานิเทศก์ชำนาญการพิเศษ อบจ. สงขลา เก็บข้อมูลเชิงประวัติศาสตร์ตามรอยการเสด็จ ซึ่งทั้งสองเป็นเครือข่ายงานจดหมายเหตุ ของหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
ติดตามได้จากบทความนี้ใน แผ่นภาพบทความที่เเนบในอัลบั้มนี้
สิ่งของเครื่องใช้ในอดีตจากเอกสารจดหมายเหตุ เครื่องรับวิทยุสาธารณะ แบบ ๔ หลอด ณ ที่ว่าการอำเภอขลุง
พะหมี : ปริศนาคำทาย
ประชาธิปไตยสมมุติในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6
ชย ชโย
20 กันยายน วันเยาวชนแห่งชาติ วันพระราชสมภพสองยุวกษัตริย์
พระแว่นสูรยกานต์
สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ ๒ พระราชินีผู้ยิ่งใหญ่แห่งสหราชอาณาจักร
วันที่ ๖ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๒๒
ทรัพยศาสตร์ ตำราเศรษฐศาสตร์เล่มแรกของไทย
ยาม: เรื่องราวของคนเล็ก ๆ
การสำรวจการเพาะปลูกกัญชาในจันทบุรี พุทธศักราช ๒๔๗๔-๒๔๗๕
คาร์โล ริโกลี กับผลงานจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถวัดราชาธิวาสวิหาร
พระแสงขรรค์ชัยศรี
พระสุวรรณมาลา
พระสุวรรณภิงคาร
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะอยุธยาตอนต้น
พระคชาธารจำลอง
ตลับรูปสิงโต
ฉลองพระบาททองคำจำลอง
จุลมงกุฎ
จารึกโคมป่องทรงปราสาท
วันคล้ายวันถึงแก่พิราลัย เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ เจ้าผู้ครองนครลำพูนองค์สุดท้าย
สิงโตในวัฒนธรรมจีน
ผีปู่ย่า
เลาะริมโขง เบิ่งสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น"ที่รัตนวาปี
หม่อมราชวงศ์สาทิส กฤดากร
หม่อมราชวงศ์ถนอมศักดิ์ กฤดากร
สุภาพสตรี (หม่อมปริม บุนนุค)
ไม่มีข้อมูล
เสื้อครุย
ไหว้พระสุขใจ ณ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ในวันสงกรานต์
ทางรถไฟสายสวรรคโลก
รายการ ไขความรู้จากครูกรมศิลป์ “เรียนรู้ประวัติศาสตร์ผ่านบ้านพระยากำธรพายัพทิศ”
ศรีวิชัยในกาลเวลา ตอน : ศรีวิชัยในความทรงจำของพระภิกษุอี้จิ้ง
นิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๓ มิถุนายน ๒๕๖๕
เรื่องราวของโค
พระชัยเมืองนครราชสีมา
กกุธภัณฑ์
วัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาวล้านนาไทย เรื่อง ฟ้อนเจิง
วันดำรงราชานุภาพ
ซุ้มประตูป่า
โคมยี่เป็ง
เกาะยอ สวรรค์ของนักถีบ (ปั่น)
ฮ้านน้ำ
ตลาดวโรรสและความคึกคักในอดีต
ทุ่งเขางูราชบุรี...ถิ่นนี้มีเรื่องเล่า
พระบาทพลวง หรือ พระพุทธบาทพลวง แรงศรัทธาหลั่งไหลสู่เขาพระบา
“สมเด็จพระนเรศวร” พระนามแปลกปลอมของ “สมเด็จพระนเรศ”
วี.ไอ.พี. ยุคก่อนประวัติศาสตร์
ชาวมุสลิมดาวูดี โบห์รา (Dawoodi Bohra) กับพื้นที่ย่านตึกขาว เขตคลองสาน
บทความทางวิชาการ เรื่อง ประติมากรรมพุทธประวัติ มณฑปทิศ พระปรางค์วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร โดย ดร.ภัทรวรรณ พงศ์ศิลป์ นักโบราณคดีชำนาญการ
ประติมากรรมดินเผารูปคนจูงลิง
งานประเพณีทิ้งกระจาด จังหวัดสุพรรณบุรี
แม่ปุกสุขสวรรค์
แม่ปุกสุขสวรรค์ งานค้าอักษรเขียนกลอนขายของคุณพุ่มที่ยังไม่พิมพ์เผยแพร่
"พระจิตรลดา" พระพิมพ์ในหลวงรัชกาลที่ ๙ ทรงสร้าง
เล่าเรื่องประติมานวิทยา: วัชรหุงการมุทรา/วัชรหูงการมุทร
เล่าเรื่องประติมานวิทยา: วิชาธร/วิทยาธร
ภาพถ่ายเก่าเมืองร้อยเอ็ด ตอน ศาลากลางจังหวัดร้อยเอ็ดหลังที่ ๒
ทุ่งกุลาร้องไห้ : จุดบรรจบของโลกหลังความตาย
ตุงกระด้าง
ตุงกระด้าง
ตุง เป็นเครื่องสักการะในพระศาสนาและประเพณีที่สำคัญของภาคเหนือ มักจะทำด้วยผ้าฝ้าย ไหม มีความยาวความกว้างต่างกัน มักจะผูกติดกับเสาผูกเชือกห้อยลงมา ซึ่งมีลักษณะชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามวัสดุหรือการใช้งานในโอกาสต่างๆ เช่น ตุงสามหาง ใช้ในพิธีศพ ตุงชัย ใช้ในงานปอยหลวงหรืองานเฉลิมฉลอง ตุงไส้หมู สำหรับบูชาพระเจดีย์ เป็นต้น
ตุงกระด้าง หมายถึงตุงที่ทำขึ้นจากวัสดุที่มีความแข็งแรง คงทน ตุงกระด้างมักมีขนาดใหญ่ตั้งอยู่ในวิหารด้านหน้าพระประธาน สูงประมาณ ๒ เมตร หรือถ้าตั้งอยู่นอกวิหาร ทำด้วยเสาก่ออิฐถือปูนก็มักจะสูงถึง ๙ เมตร ส่วนยอดมักทำเป็นรูปสัตว์ต่างๆ เช่นนกหัสดีลึงค์ หงส์ ด้วยมีขนาดที่ใหญ่สันนิษฐานว่าการสร้างตุงกระด้างถวายวัดจะต้องเป็นบุคคลที่มีทุนทรัพย์และใช้ความสามารถของเชิงช่างสูง
อ้างอิง
มณี พะยอมยงค์ และศิริรัตน์ อาศนะ. เครื่องสักการะในล้านนาไทย. เชียงใหม่: ส.ทรัพย์การพิมพ์, ๒๕๓๘.
"เดชพิรุฬห์" สระน้ำที่ลึกที่สุดในไทย! + สาธิตการทำงานโบราณคดีใต้น้ำ (เบื้องต้น)