ค้นหา
รายการที่พบทั้งหมด 48,608 รายการ
วันพฤหัสบดีที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ นางสาวมนัชญา วาจก์วิศุทธิ์ ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น พร้อมด้วยคณะกรรมการตรวจรับพัสดุ ประชุมพิจารณาการตรวจรับงานงวดที่ ๑ พร้อมทั้งติดตามความคืบหน้า ปัญหาและอุปสรรค ในการดำเนินโครงการบูรณะและปรับปรุงภูมิทัศน์โบราณสถานสะพานขอม ตำบลธาตุเชิงชุม อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร ณ โบราณสถานสะพานขอม ตำบลธาตุเชิงชุม อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร
วันพฤหัสบดีที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ สำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น เข้าดำเนินการถากถางและกำจัดวัชพืชในเขตพื้นที่โบราณสถานบ้านอุมุง (วัดพระธาตุศรีอุมุง) ตำบลบุฮม อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย
วันพุธที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ เวลา ๑๘.๐๐ น. นายกำพน ชื่นชม เจ้าพนักงานห้องสมุดปฏิบัติงาน เข้าร่วมพิธีเจริญพระพุทธมนต์ สวดมนต์บารมี ๓๐ ทัศ ครูบาศรีวิชัย และรับฟังพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับอัตชีวประวัติ วัตรปฏิบัตร ผลงาน คำสอน บารมีของครูบาศรีวิชัย ในกิจกรรมยกยอครูบาเจ้าศรีวิชัยนักบุญแห่งล้านนาเป็นบุคคลสำคัญของโลก ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ณ วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
กรมศิลปากร โดยสำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ขอเชิญชวนผู้สนใจร่วมโครงการศิลปากรสัญจร "นมัสการพระธาตุสองนครา ชมสิมศรีศรัทธาแดนอีสาน" ระหว่างวันที่ ๙ - ๑๓ ธันวาคม ๒๕๖๘ (๕ วัน ๔ คืน) ไปรับลมหนาวริมฝั่งโขง สัมผัสมนต์เสน่ห์แดนอีสาน ในเส้นทาง นครราชสีมา - นครพนม - สกลนคร - อุดรธานี - ขอนแก่น สักการะพระธาตุศักดิ์สิทธิ์ เสริมสิริมงคลแก่ชีวิต ชื่นชมความงามวิจิตรของ “สิมถิ่นอีสาน” อันทรงคุณค่า เปิดประสบการณ์ใหม่แห่งการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมกับกรมศิลปากร ร่วมเดินทางอิ่มบุญ อิ่มใจ อิ่มศิลป์ ไปกับกิจกรรมดี ๆ ที่เปี่ยมด้วยศรัทธาและแรงบันดาลใจ สมัครร่วมโครงการได้ตั้งแต่วันนี้จนถึงวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ ราคาพักเดี่ยว ท่านละ ๑๓,๘๐๐ บาท พักคู่ ท่านละ ๑๑,๐๐๐ บาท สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร. ๐ ๒๑๖๔ ๒๕๐๑ - ๒ ต่อ ๖๐๐๒, ๖๐๐๕ Line ศิลปากรสัญจรกรมศิลป์: @518nfnes
กรมศิลปากร โดยกลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ สำนักบริหารกลาง เปิดรับสมัครลูกจ้างชั่วคราว ตำแหน่งนักวิชาการเผยแพร่ จำนวน 1 อัตรา วุฒิปริญญาตรีทุกสาขา อัตราค่าจ้างเดือนละ 17,000 บาท และตำแหน่ง เจ้าพนักงานเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ จำนวน 1 อัตรา วุฒิประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ทุกสาขา อัตราค่าจ้างเดือนละ 12,650 บาท สมัครได้ตั้งแต่วันที่ 14 พฤศจิกายน - 12 ธันวาคม 2568 (ในวันเวลาราชการ) โดยไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมในการสมัคร สามารถอ่านรายละเอียดและดาวน์โหลดใบสมัครได้ที่เว็บไซต์กรมศิลปากร https://www.finearts.go.th/promotion/view/61094 สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 0 2126 2501-2 ต่อ 3043
วันพฤหัสบดีที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ เวลา ๑๐.๐๐ น. นางสาวมนัชญา วาจก์วิศุทธิ์ ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น พร้อมด้วยคณะกรรมการตรวจรับพัสดุ ตรวจรับงานงวดที่ ๒ โครงการบูรณะองค์เจดีย์หนองบัว (ร้าง) และจัดภูมิทัศน์โบราณสถานวัดหนองบัว (ร้าง) ตำบลหนองบัว อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี
วันพุธที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ สำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น ดำเนินการถากถางและกำจัดวัชพืชในเขตพื้นที่โบราณสถานพระธาตุแตงโม บ้านแก่ง ตำบลนาร่องจิก อำเภอภูเรือ จังหวัดเลย
รายชื่อหนังสือใหม่ห้องหนูรักการอ่านประจำเดือนพฤศจิกายน 2568
ณิชาวีร์ เพิ่มพูลปฏิพัทธ์. ปู๊น ปู๊น 123. พิมพ์ครั้งที่ 9. กรุงเทพฯ: ห้องเรียน, 2564. (ย ณ432ป)
พีรดา อุณหเลขกะ. แผนที่ประเทศไทย 77 จังหวัด. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์, 2567. (912.593 พ791ผ)
ลา ฟลอร่า ฮันนี่แรลลี่ เล่ม 6 ตอน ก๊วนคุณครูจำเป็นกับตำนานกำเนิดโลก. กรุงเทพฯ: อี.คิว.พลัส, 2555. (ย ล266)
โอม รัชเวทย์. พุทธประวัติ ฉบับการ์ตูน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์คอมมิกส์, ม.ป.ป. (294.3092 อ979พ)
Ali Baba and the forty thieves. netherlands: tulip books, 2018. (J A398)
Cinderella. Netherlands: Tulip Books, 2018. (J C574)
Golding, Elizabeth. I know my 123. United Kingdom: i Seek, 2016. (J G619i)
let's learn talking away! Pull-the-tab. United kingdom: imagine that, 2019. (J L645)
Little to large under the sea. United Kingdom: Booksoil, 2019. (J L778)
Polar animals. Tennessee: The Clever Factory, 2017. (J P762)
Powers, Fiona. Numbers. United kingdom: Really Decent Books, 2017. (J P888n)
Princess palace. United kingdom: Igloo Books, 2019. (J P957)
taste.... United kingdom: PatrickGeorge, 2012. (J T215)
องค์ความรู้ : พระราชปณิธานสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง กับองค์อุปถัมภ์โขนพระราชทานมรดกทางวัฒนธรรมไทย
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรการแสดงนาฏศิลป์ไทย ณ โรงละครแห่งชาติ และสถานที่ต่างๆ หลายครั้ง และโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กรมศิลปากรจัดนาฏศิลป์และดนตรีไทยไปแสดงในโอกาสที่จัดงานต่าง ๆ หรือเมื่อมีการต้อนรับพระราชอาคันตุกะ ตลอดทั้งการแสดงในต่างประเทศ เมื่อเสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศด้วย ที่สำคัญคือพระราชทานพระราชทรัพย์ให้กรมศิลปากรปรับปรุงเครื่องแต่งกายโขนละครใหม่ให้สง่างาม นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงอนุรักษ์เครื่องแต่งกายของการแสดงนาฏศิลป์ไทยให้คงมาตรฐานตามที่บรรพชนสร้างสรรค์และพัฒนาการตามยุคสมัย ด้วยทรงมีพระราชประสงค์ให้แขกต่างถิ่นที่มาเยือนได้เห็นว่าประเทศไทยมีมรดกศิลปวัฒนธรรมอันงดงามไม่เหมือนกับชาติใดในโลก
ปีพุทธศักราช ๒๕๔๖ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี กราบบังคมทูลว่า “การแสดงโขนกำลังซบเซา ขาดคนดู” ซึ่งในครั้งนั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จึงมีพระราชเสาวนีย์ด้วยพระสุรเสียงอ่อนโยนแต่มั่นคงว่า “เมื่อไม่มีใครดู แม่จะดูเอง” จากพระราชเสาวนีย์เพียงถ้อยคำสั้นๆ กลับกลายเป็นแรงบันดาลใจให้หลายคนจนเกิดการฟื้นคืนชีพของโขนไทย และสามารถทำให้คนทั้งชาติได้รับชมโขนขึ้นอีกครั้ง
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ศิลปวัฒนธรรมทุกแขนง ทั้งงานด้านศิลปาชีพและศิลปะการแสดง ทรงสนพระราชหฤทัยงานด้านศิลปวัฒนธรรมอันเป็นรากเหง้าที่สำคัญของชาติ หนึ่งในนั้นคือ นาฏกรรมโขน ซึ่งมีพระราชประสงค์ให้อนุรักษ์และสืบสานอยู่คู่แผ่นดินไทย ดังพระราชปรารภที่ว่า “ทุกวันนี้ประชาชนชาวไทย ไม่ใคร่มีโอกาสได้ชมโขน เนื่องจากการจัดแสดงโขนแต่ละครั้งไม่ใช่เรื่องง่าย” จึงทรงมีพระราชเสาวนีย์ในการอนุรักษ์และการพัฒนาการแสดงโขน โดยทรงให้ศึกษาการแต่งหน้าโขนให้มีความงดงามเป็นเอกลักษณ์ และการจัดสร้างเครื่องแต่งกายโขนให้ประณีตงดงามตามแบบโบราณราชประเพณี และให้พัฒนาการแสดงโขนให้ทันสมัยเหมาะสมกับสังคมยุคใหม่ ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๔๖
มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพใน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จัดแสดงการแสดงโขน เรื่อง “รามเกียรติ์ ตอนพรหมาศ” ตามพระราชเสาวนีย์อย่างเป็นทางการขึ้นเป็นครั้งแรก ในปีพ.ศ. ๒๕๕๐ เนื่องในโอกาสมหามงคลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๗๕ พรรษา ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ถือว่าเป็นจุดเปลี่ยนใหม่ในสังคมไทยที่ได้รับความนิยมอย่างสูง จนต้องจัดแสดงหลายรอบ และมีการแสดงต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
การแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ชุดต่างๆ ในปีต่อๆ มา ได้แก่ ปีพ.ศ. ๒๕๕๕ ชุด จองถนน, ปีพ.ศ. ๒๕๕๖ ชุด ศึกกุมภกรรณ ตอน โมกขศักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๕๗ ชุด ศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ, ปีพ.ศ. ๒๕๕๘ ตอน พรหมาศ, ปีพ.ศ. ๒๕๕๙ ตอน พิเภกสวามิภักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๖๑ ตอน พิเภกสวามิภักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๖๒ ตอน สืบมรรคา, ปีพ.ศ. ๒๕๖๕ ตอน สะกดทัพ, ปีพ.ศ. ๒๕๖๖ ตอน กุมภกรรณทดน้ำ, ปีพ.ศ. ๒๕๖๗ ตอน พระจักราวตาร และปีพ.ศ. ๒๕๖๘ ตอนสัตยาพาลี ด้วยความตั้งพระราชปณิธานอย่างแน่วแน่ในการทำนุบำรุงโขน จึงทำให้โขนได้พลิกฟื้นเจริญก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง อันได้แก่ ผู้แสดงโขน ผู้แสดงดนตรี ผู้ขับร้อง ผู้พากย์ ผู้สร้างฉาก ผู้สร้างเครื่องแต่งกาย และผู้สร้างหัวโขน เป็นต้น เพราะโขนเป็นศิลปะการแสดงทั้งศาสตร์และศิลป์หลากหลายแขนงที่ต้องผสานทั้งองค์ความรู้และทักษะเข้าด้วยกันอย่างพร้อมเพรียงให้บริบูรณ์
การแสดงโขน ตอน สัตยาพาลี ระหว่างวันพฤหัสบดีที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๘ - วันจันทร์ที่ ๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๘ ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เป็นเรื่องราวของพญาพาลีกษัตริย์วานรเมืองขีดขินที่เสียสัจจะเพราะความหลงผิด แต่ภายหลังมีความสำนึกผิดในสัจจะ ผลของการเสียสัตย์ของพาลีนำพาเข้าสู่เรื่องราวมากมาย อย่างตอนเหตุการณ์ทรพีบุตรทรพาโอหังไม่กตัญญูจนถูกพาลีฆ่าตายในถ้ำ แต่เลือดของทรพีพุ่งออกมานอกถ้ำ สุครีพจึงเข้าใจผิดคิดว่าพาลีตายแล้ว จึงปิดปากถ้ำและกลับไปรับตำแหน่งแทน พาลีรอดออกมาได้ในภายหลัง เมื่อรู้ว่าน้องขึ้นครองราชย์แทนก็โกรธเข้าใจว่าน้องทรยศ ซึ่งก่อนหน้านี้พาลีเคยอธิษฐานสัตยาต่อพระอิศวรว่าจะไม่ล่วงเกินภรรยาของสุครีพ หากทำผิดขอให้ถึงแก่ความตายด้วยศรของพระนารายณ์ แต่เมื่อความหลงทำให้พาลีผิดสัตย์แย่งนางดาราภรรยาของสุครีพมาเป็นของตน หลังจากนั้นพาลีได้ต่อสู้กับสุครีพ พระรามผู้เป็นอวตารของพระนารายณ์ จึงจำต้องรักษาสัตย์ยิงศรของพระนารายณ์พิฆาต พาลีสำนึกผิดทูลถวายชีวิตและฝากสุครีพพร้อมพลวานรถวายเป็นข้าพระราม ยอมตายตามคำสัตย์ของตนเอง นอกจากได้รับความสนุกสนาน เพลิดเพลิน ยังได้ข้อคิดเรื่องของการรักษาสัจจะ รวมทั้งด้านคุณธรรม ความกตัญญู ความซื่อสัตย์ รู้รักสามัคคี รู้จักหน้าที่ ที่ต้องพึงปฏิบัติ
มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ได้อนุรักษ์ ฟื้นฟู ส่งเสริม สืบสาน สร้างสรรค์ ถ่ายทอด และพัฒนามรดกทางวัฒนธรรมของไทยอย่างต่อเนื่องในทุกมิติ รวมถึงการที่สนับสนุนให้เยาวชนเป็นผู้มีส่วนร่วมในการรักษาและสืบสานศิลปะการแสดงโขน และจัดการแสดงโขนเพื่อการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม เพื่อให้ประชาชนได้ชื่นชมความงดงามของศิลปะดั้งเดิมของไทยที่หลากหลายแขนง เป็นไปตามพระราชปณิธานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยสิ่งหนึ่งที่เป็นขวัญกำลังใจในการดำเนินงาน คือ พระราชดำรัสสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เกี่ยวกับการอนุรักษ์ศิลปะแขนงนี้ว่า “ขาดทุนของฉันคือกำไรของแผ่นดิน” นอกจากนี้พระมหากรุณาธิคุณที่มีต่อโขน นาฏกรรมคู่แผ่นดินไทย จนสามารถสร้างอัตลักษณ์ไทยในเวทีโลกจนได้รับการยกย่องจากองค์การเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโก (UNESCO) ในปีพ.ศ. ๒๕๖๑ ว่าเป็น “มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ” และถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทยรายการแรกที่ได้รับการขึ้นทะเบียนได้อย่างสง่างาม
เรียบเรียงโดย : นายธีรบูลย์ มิตรมโนชัย นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ สำนักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
แหล่งอ้างอิง :
คณะกรรมการฝ่ายจัดทำหนังสือจดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๙. จดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์
พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๙.
กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๕๖๑
บริษัท ไทยทิคเก็ตเมเจอร์ จำกัด. การแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน สัตยาพาลี. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘,
จาก: https://www.thaiticketmajor.com/performance/gaan-sa-daeng-khon-dton-sattaya-phali.html
แพรว. ภาพประวัติศาสตร์ ‘บิล-ฮิลลารี คลินตัน’ ร่วมชมการแสดงโขนกับในหลวง-พระราชินี เมื่อครั้งมาเยือนไทย. [ออนไลน์].
สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘, จาก: https://praew.com/people/64226.html
มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช. ๑๒ สิงหาพระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพฯ: มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช, ๒๕๕๑.มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช. มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาพระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพฯ: มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช, ๒๕๕๕.มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง Khon Performance โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘, จาก: https://www.facebook.com/p/Khon-Performance-โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ-100064343153695/?locale=th_THรื่นฤทัย สัจจพันธุ์. อัคราภิรักษศิลปิน บารมีพระมิ่งแม่ ปกป้องศิลป์ไทย นานเทอญ. กรุงเทพฯ: โนเบิ้ลบุ๊คส์, ๒๕๖๑.สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. คณะกรรมการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, ๒๕๖๐.
องค์ความรู้ : พระราชปณิธานสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง กับองค์อุปถัมภ์โขนพระราชทานมรดกทางวัฒนธรรมไทย
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรการแสดงนาฏศิลป์ไทย ณ โรงละครแห่งชาติ และสถานที่ต่างๆ หลายครั้ง และโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กรมศิลปากรจัดนาฏศิลป์และดนตรีไทยไปแสดงในโอกาสที่จัดงานต่าง ๆ หรือเมื่อมีการต้อนรับพระราชอาคันตุกะ ตลอดทั้งการแสดงในต่างประเทศ เมื่อเสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศด้วย ที่สำคัญคือพระราชทานพระราชทรัพย์ให้กรมศิลปากรปรับปรุงเครื่องแต่งกายโขนละครใหม่ให้สง่างาม นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงอนุรักษ์เครื่องแต่งกายของการแสดงนาฏศิลป์ไทยให้คงมาตรฐานตามที่บรรพชนสร้างสรรค์และพัฒนาการตามยุคสมัย ด้วยทรงมีพระราชประสงค์ให้แขกต่างถิ่นที่มาเยือนได้เห็นว่าประเทศไทยมีมรดกศิลปวัฒนธรรมอันงดงามไม่เหมือนกับชาติใดในโลก
ปีพุทธศักราช ๒๕๔๖ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี กราบบังคมทูลว่า “การแสดงโขนกำลังซบเซา ขาดคนดู” ซึ่งในครั้งนั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จึงมีพระราชเสาวนีย์ด้วยพระสุรเสียงอ่อนโยนแต่มั่นคงว่า “เมื่อไม่มีใครดู แม่จะดูเอง” จากพระราชเสาวนีย์เพียงถ้อยคำสั้นๆ กลับกลายเป็นแรงบันดาลใจให้หลายคนจนเกิดการฟื้นคืนชีพของโขนไทย และสามารถทำให้คนทั้งชาติได้รับชมโขนขึ้นอีกครั้ง
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ศิลปวัฒนธรรมทุกแขนง ทั้งงานด้านศิลปาชีพและศิลปะการแสดง ทรงสนพระราชหฤทัยงานด้านศิลปวัฒนธรรมอันเป็นรากเหง้าที่สำคัญของชาติ หนึ่งในนั้นคือ นาฏกรรมโขน ซึ่งมีพระราชประสงค์ให้อนุรักษ์และสืบสานอยู่คู่แผ่นดินไทย ดังพระราชปรารภที่ว่า “ทุกวันนี้ประชาชนชาวไทย ไม่ใคร่มีโอกาสได้ชมโขน เนื่องจากการจัดแสดงโขนแต่ละครั้งไม่ใช่เรื่องง่าย” จึงทรงมีพระราชเสาวนีย์ในการอนุรักษ์และการพัฒนาการแสดงโขน โดยทรงให้ศึกษาการแต่งหน้าโขนให้มีความงดงามเป็นเอกลักษณ์ และการจัดสร้างเครื่องแต่งกายโขนให้ประณีตงดงามตามแบบโบราณราชประเพณี และให้พัฒนาการแสดงโขนให้ทันสมัยเหมาะสมกับสังคมยุคใหม่ ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๔๖
มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพใน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จัดแสดงการแสดงโขน เรื่อง “รามเกียรติ์ ตอนพรหมาศ” ตามพระราชเสาวนีย์อย่างเป็นทางการขึ้นเป็นครั้งแรก ในปีพ.ศ. ๒๕๕๐ เนื่องในโอกาสมหามงคลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๗๕ พรรษา ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ถือว่าเป็นจุดเปลี่ยนใหม่ในสังคมไทยที่ได้รับความนิยมอย่างสูง จนต้องจัดแสดงหลายรอบ และมีการแสดงต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
การแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ชุดต่างๆ ในปีต่อๆ มา ได้แก่ ปีพ.ศ. ๒๕๕๕ ชุด จองถนน, ปีพ.ศ. ๒๕๕๖ ชุด ศึกกุมภกรรณ ตอน โมกขศักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๕๗ ชุด ศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ, ปีพ.ศ. ๒๕๕๘ ตอน พรหมาศ, ปีพ.ศ. ๒๕๕๙ ตอน พิเภกสวามิภักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๖๑ ตอน พิเภกสวามิภักดิ์, ปีพ.ศ. ๒๕๖๒ ตอน สืบมรรคา, ปีพ.ศ. ๒๕๖๕ ตอน สะกดทัพ, ปีพ.ศ. ๒๕๖๖ ตอน กุมภกรรณทดน้ำ, ปีพ.ศ. ๒๕๖๗ ตอน พระจักราวตาร และปีพ.ศ. ๒๕๖๘ ตอนสัตยาพาลี ด้วยความตั้งพระราชปณิธานอย่างแน่วแน่ในการทำนุบำรุงโขน จึงทำให้โขนได้พลิกฟื้นเจริญก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง อันได้แก่ ผู้แสดงโขน ผู้แสดงดนตรี ผู้ขับร้อง ผู้พากย์ ผู้สร้างฉาก ผู้สร้างเครื่องแต่งกาย และผู้สร้างหัวโขน เป็นต้น เพราะโขนเป็นศิลปะการแสดงทั้งศาสตร์และศิลป์หลากหลายแขนงที่ต้องผสานทั้งองค์ความรู้และทักษะเข้าด้วยกันอย่างพร้อมเพรียงให้บริบูรณ์
การแสดงโขน ตอน สัตยาพาลี ระหว่างวันพฤหัสบดีที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๘ - วันจันทร์ที่ ๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๖๘ ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เป็นเรื่องราวของพญาพาลีกษัตริย์วานรเมืองขีดขินที่เสียสัจจะเพราะความหลงผิด แต่ภายหลังมีความสำนึกผิดในสัจจะ ผลของการเสียสัตย์ของพาลีนำพาเข้าสู่เรื่องราวมากมาย อย่างตอนเหตุการณ์ทรพีบุตรทรพาโอหังไม่กตัญญูจนถูกพาลีฆ่าตายในถ้ำ แต่เลือดของทรพีพุ่งออกมานอกถ้ำ สุครีพจึงเข้าใจผิดคิดว่าพาลีตายแล้ว จึงปิดปากถ้ำและกลับไปรับตำแหน่งแทน พาลีรอดออกมาได้ในภายหลัง เมื่อรู้ว่าน้องขึ้นครองราชย์แทนก็โกรธเข้าใจว่าน้องทรยศ ซึ่งก่อนหน้านี้พาลีเคยอธิษฐานสัตยาต่อพระอิศวรว่าจะไม่ล่วงเกินภรรยาของสุครีพ หากทำผิดขอให้ถึงแก่ความตายด้วยศรของพระนารายณ์ แต่เมื่อความหลงทำให้พาลีผิดสัตย์แย่งนางดาราภรรยาของสุครีพมาเป็นของตน หลังจากนั้นพาลีได้ต่อสู้กับสุครีพ พระรามผู้เป็นอวตารของพระนารายณ์ จึงจำต้องรักษาสัตย์ยิงศรของพระนารายณ์พิฆาต พาลีสำนึกผิดทูลถวายชีวิตและฝากสุครีพพร้อมพลวานรถวายเป็นข้าพระราม ยอมตายตามคำสัตย์ของตนเอง นอกจากได้รับความสนุกสนาน เพลิดเพลิน ยังได้ข้อคิดเรื่องของการรักษาสัจจะ รวมทั้งด้านคุณธรรม ความกตัญญู ความซื่อสัตย์ รู้รักสามัคคี รู้จักหน้าที่ ที่ต้องพึงปฏิบัติ
มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ได้อนุรักษ์ ฟื้นฟู ส่งเสริม สืบสาน สร้างสรรค์ ถ่ายทอด และพัฒนามรดกทางวัฒนธรรมของไทยอย่างต่อเนื่องในทุกมิติ รวมถึงการที่สนับสนุนให้เยาวชนเป็นผู้มีส่วนร่วมในการรักษาและสืบสานศิลปะการแสดงโขน และจัดการแสดงโขนเพื่อการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม เพื่อให้ประชาชนได้ชื่นชมความงดงามของศิลปะดั้งเดิมของไทยที่หลากหลายแขนง เป็นไปตามพระราชปณิธานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยสิ่งหนึ่งที่เป็นขวัญกำลังใจในการดำเนินงาน คือ พระราชดำรัสสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เกี่ยวกับการอนุรักษ์ศิลปะแขนงนี้ว่า “ขาดทุนของฉันคือกำไรของแผ่นดิน” นอกจากนี้พระมหากรุณาธิคุณที่มีต่อโขน นาฏกรรมคู่แผ่นดินไทย จนสามารถสร้างอัตลักษณ์ไทยในเวทีโลกจนได้รับการยกย่องจากองค์การเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโก (UNESCO) ในปีพ.ศ. ๒๕๖๑ ว่าเป็น “มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ” และถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทยรายการแรกที่ได้รับการขึ้นทะเบียนได้อย่างสง่างาม
เรียบเรียงโดย : นายธีรบูลย์ มิตรมโนชัย นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ สำนักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
แหล่งอ้างอิง :
คณะกรรมการฝ่ายจัดทำหนังสือจดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๙. จดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์
พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๙.
กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๕๖๑
บริษัท ไทยทิคเก็ตเมเจอร์ จำกัด. การแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน สัตยาพาลี. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘,
จาก: https://www.thaiticketmajor.com/performance/gaan-sa-daeng-khon-dton-sattaya-phali.html
แพรว. ภาพประวัติศาสตร์ ‘บิล-ฮิลลารี คลินตัน’ ร่วมชมการแสดงโขนกับในหลวง-พระราชินี เมื่อครั้งมาเยือนไทย. [ออนไลน์].
สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘, จาก: https://praew.com/people/64226.html
มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช. ๑๒ สิงหาพระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพฯ: มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช, ๒๕๕๑.มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช. มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาพระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพฯ: มูลนิธิ ๕ ธันวามหาราช, ๒๕๕๕.มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง Khon Performance โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๖๘, จาก: https://www.facebook.com/p/Khon-Performance-โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ-100064343153695/?locale=th_THรื่นฤทัย สัจจพันธุ์. อัคราภิรักษศิลปิน บารมีพระมิ่งแม่ ปกป้องศิลป์ไทย นานเทอญ. กรุงเทพฯ: โนเบิ้ลบุ๊คส์, ๒๕๖๑.สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. คณะกรรมการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, ๒๕๖๐.
