ส่องอักษรดูสาระ นำเสนอและเผยแพร่เกร็ดความรู้ต่าง ๆ จากคำศัพท์ และองค์ความรู้ที่น่าสนใจในเอกสารโบราณที่มีอยู่ ณ #ห้องอีสานศึกษา ของหอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ ร.๙ นครราชสีมา วันนี้นักภาษาโบราณจะขอพาไปส่องคำศัพท์ภาษาถิ่นอีสานที่น่าสนใจ ทั้งยังพบมากในเอกสารโบราณประเภทหนังสือใบลานเล่มนี้ ที่มีชื่อเรื่องว่า “การะเกด”

 

สำหรับเอกสารโบราณประเภทหนังสือใบลาน ฉบับหอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ ร.๙ นครราชสีมา เรื่อง การะเกด  เส้นจารอักษรธรรมอีสาน ภาษาบาลี-ไทยอีสาน เนื้อหาหลักที่ปรากฏในเรื่องเกี่ยวกับความรักระหว่างท้าวการะเกดกับนางมลีจันทร์ที่ความตายได้มาพรากความรักของทั้งสองให้ต้องจากกัน โดยผู้ที่อยู่เบื้องหลังก็คือพระบิดาของนางมลีจันทร์เอง แต่ในท้ายที่สุดทั้งคู่ก็สามารถกลับมารักและครองคู่กันได้อีกครั้ง 

 

โดยความสนุกและความน่าสนใจของเรื่องการระเกดผูกนี้ คือการบรรยายเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในแต่ละตอน รวมถึงการบรรยายอารมณ์ ความรู้สึกของ

ตัวละครที่เด่นชัด เช่น ตอนที่ท้าวการะเกดแอบดูนางมลีจันทร์ในอุทยาน แล้วบรรยายความรู้สึกของท้าวการะเกดหลังจากเห็นนางมลีจีนทร์ ทำให้ผู้อ่านเกิดความรู้สึกอยากเห็นความสวยของนางมลีจันทร์ด้วย ดังข้อความในหน้าลานที่ 6 บรรทัดที่ 3 และ 4 ว่า “เห็นยังนางผู้นั้นอันมีฮูปอันงามมากนัก ก็ลวดมีใจปฏิพัทธ์ในนางผู้นั้นเป็นอันมากยิ่งหนักหนาประดุจดังใจจักขาดไปในกาลบัดเดี๋ยวนั้น”

 

และเช่นในตอนที่บรรยายถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกของนางมลีจันทร์ที่กำลังจะสูญเสียคนรัก จนผู้อ่านเกิดความรู้สึกเหมือนใจจะขาดตามนาง ดังข้อความในหน้าลานที่ 16 บรรทัดที่ 1 ว่า “เจ้าก็ตีอกแห่งตนแล้วก็ฮ้องไห้ฮำไฮไปมาแล้วก็ลวดอุ้มกอดเอายังมหาสจฺโจ”

 

เพื่อเพิ่มอรรถรสในการอ่านและเพิ่มความเข้าใจของเนื้อหา จึงได้นำคำศัพท์ภาษาอีสานที่ปรากฏในเนื้อหามาให้ผู้อ่านได้ศึกษา จะมีคำใดบ้างนั้นไปดูกันเลยค่ะ

 

หากท่านใดสนใจอยากสัมผัสความสนุกของเนื้อหา อยากฝึกหรือเพิ่มทักษะเกี่ยวกับอักษรธรรมอีสาน สามารถเข้ามาใช้บริการได้ที่ห้องอีสานศึกษา อาคาร 2 ชั้น 2 หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ ร.๙ นครราชสีมา ได้เลยนะคะ

 

เรียบเรียงโดย นางสาวกุลริศา รัชตะวุฒิ นักภาษาโบราณ

ออกแบบโดย นายพีรยุทธ กษิติบดินทร์ชัย บรรณารักษ์ปฏิบัติการ

 

บรรณานุกรม

- “การะเกด”. ห้องอีสานศึกษา หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ ร.9 นครราชสีมา, หนังสือใบลานผูก 1, อักษรธรรมอีสาน, ภาษาบาลี-ไทยอีสาน, เส้นจาร, ฉบับชาดทึบ, ม.ป.ส., ม.ป.ป,. เลขที่ นม.บ. 1395/2.

- พจนานุกรม ภาคอีสาน-ภาคกลาง ฉบับปณิธาน สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ติสฺสมหาเถระ).  พิมพ์ครั้งที่ 2.  กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง, 2541.

- สนุกดอทคอม.  รุ่งแจ้ง.  [ออนไลน์].  สืบค้นเมื่อ 19 กรกฎาคม 2568, จาก: https://www.sanook.com/dictionary/dict/dict-th-th-royal-institute/search/รุ่งแจ้ง/

- สำลี รักสุทธี.  พจนานุกรมภาษาอีสาน-ไทยกลาง. กรุงเทพฯ: พัฒนาศึกษา, 2554.

- อีสานร้อยแปด.  ภาษาอีสาน.  [ออนไลน์].  สืบค้นเมื่อ 9 กรกฎาคม 2568, จาก: https://esan108.com/