องค์ความรู้

ระบำเชียงแสน

ชื่อ	ระบำเชียงแสน
ประเภทการแสดง	ระบำ
ประวัติที่มา	ระบำเชียงแสน เป็นระบำชุดที่ ๔ ประดิษฐ์ขึ้นตามแบบศิลปะ และโบราณวัตถุสถานเชียงแสน นักโบราณคดีกำหนดสมัยเชียงแสน อยู่ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๗ – ๒๕ ซึ่งได้เผยแพร่ไปทั่วดินแดนภาคเหนือของประเทศไทย ในสมัยโบราณเรียกว่าอาณาจักรลานนา ต่อมามีนครเชียงใหม่เป็นนครหลวงของอาณาจักร และเป็นศูนย์กลางแห่งการศึกษาพระพุทธศาสนาฝ่ายหินยานอันเจริญรุ่งเรือง จนถึงมีพระเถระไทยผู้เป็นนักปราชญ์สามารถแต่งตำนาน และคัมภีร์พระพุทธศาสนาเป็นภาษาบาลีขึ้นไว้หลายคัมภีร์ อาทิ คัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณ์ และมังคลัตถทีปนี เป็นต้น ศิลปะแบบเชียงแสนได้แพร่หลายลงมาตามลุ่มแม่น้ำโขงเข้าไปในพระราชอาณาจักรลาว สมัยที่เรียกว่าลานช้าง หรือกรุงศรีสัตนาคนหุต แล้วแพร่หลายเข้าในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนด้วย เช่น พระพุทธรูปบางชนิดที่นักโบราณคดีบางท่าน บัญญัติเรียกว่า พระพุทธรูปเชียงแสนแบบลาว หรือพระลาวพุงขาว ด้วยเหตุนี้ระบำเชียงแสนจึงมีลีลาท่ารำ และกระบวนเพลงแบบสำเนียงไทยภาคเหนือ ลาว และแบบไทยภาตะวันออกเฉียงเหนือปนอยู่ด้วย

       ระบำเชียงแสน จัดแสดงครั้งแรก เมื่อวันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๑๐ และภายหลังได้นำออกแสดงในโรงละครแห่งชาติ และที่อื่น ๆ เพื่อให้ประชาชนชม
       นายมนตรี ตราโมท ผู้เชี่ยวชาญดุริยางค์ไทย กรมศิลปากร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) ปีพุทธศักราช ๒๕๒๘ เป็นผู้แต่งทำนองเพลง
       นางลมุล ยมะคุปต์ ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลป กรมศิลปากร และนางเฉลย ศุขะวณิช ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลป กรมศิลปากร ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์) ปีพุทธศักราช ๒๕๓๐ เป็นผู้ประดิษฐ์ท่ารำ
       นายสนิท ดิษฐพันธ์ ออกแบบเครื่องแต่งกาย นางชนานันท์ ช่างเรียน สร้างเครื่องแต่งกาย นายชิต แก้วดวงใหญ่ สร้างศิราภรณ์ และเครื่องประดับ

การแสดงถวายพระที่นั่ง เมื่อวันที่ ๒๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๑๐ มีผู้บรรเลง และผู้แสดงดังนี้

ผู้บรรเลงเพลงระบำเชียงแสน

เครื่องดนตรี

ปี่จุ่ม ๑
ปี่จุ่ม ๒
ปี่จุ่ม ๓
แคน
สะล้อ
ซึง
ตะโพน
ฉิ่ง
ฉาบใหญ่
ฆ้องหุ่ย

ผู้บรรเลง

นายศิลปี ตราโมท
นายสุรพล หนูจ้อย
นายเสรี หวังในธรรม
นายปฐมรัตน์ ถิ่นธรณี
นายเชวงศักดิ์ โพธิสมบัติ
นายปกรณ์ รอดช้างเผื่อน
นายยงยุทธ ปลื้มปรีชา
นายวิเชียร อ่อนละมูล
นายบุญช่วย โสวัตร
นายอนุชาติ วรรณมาศ

ผู้แสดงระบำเชียงแสน

นางสาวสุกัญญา ธรรมานนท์
นางสาวชวลีย์ บุนนาค
นางสาวเตือนใจ บูรณศิริ

นางสาวปริญญา ศรีราชบัวผัน
นางสาวขนกวัลย์ สดุดี
นางสาวกนกวรรณ กัลยาณมิตร

รูปแบบ และลักษณะการแสดง ระบำเชียงแสน เป็นระบำหมู่ประกอบด้วยผู้แสดง ๖ คน ท่ารำประดิษฐ์ขึ้นมีลักษณะผสมผสานระหว่างไทยภาคเหนือ ลาว และไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ความสวยงามของท่ารำจะมีความอ่อนช้อย งดงาม เป็นการเคลื่อนไหวในลักษณะนุ่มนวล เชื่องช้า ตามทำนองเพลง และมีการแปรแถวในลักษณะต่าง ๆ ที่สามารถเพิ่มความงดงามให้กับระบำชุดนี้ เพื่อไม่ให้เกิดความเบื่อหน่ายต่อผู้ชม และมีการแปรแถวในการรำด้วยลักษณะต่าง ๆ		Get the Flash Player to see this player. url=/sites/default/files/u9/clip/san.flv width=336 height=240 loop=false play=false downloadable=false fullscreen=true displayNavigation=true displayDigits=true align=left dispPlaylist=none playlistThumbs=false
การรำแบ่งเป็นขั้นตอนต่าง ๆ ได้ดังนี้
ขั้นตอนที่ ๑	รำออกมาตามทำนองเพลง
ขั้นตอนที่ ๒	ทำท่ารำตามกระบวนเพลงจนจบกระบวนท่า
ขั้นตอนที่ ๓	รำเข้าเวทีตามทำนองเพลง

ดนตรี และเพลงที่ใช้ประกอบการแสดง
ใช้วงพื้นเมืองภาคเหนือ เครื่องดนตรีประกอบด้วย ปี่จุ่ม แคน สะล้อ ซึง ตะโพน ฉิ่ง ฉาบใหญ่ และฆ้องหุ่ย
เพลงที่ใช้ประกอบการแสดง ได้แก่ เพลงเชียงแสน (เที่ยวช้า และเที่ยวเร็ว)
เครื่องแต่งกาย
เครื่องแต่งกายของระบำเชียงแสน ประกอบด้วย

๑. เสื้อรัดอกสีเนื้อ

๒. เสื้อลูกไม้สีเหลือง ติดริมด้วยแถบผ้าตาดสีทอง

๓. ซิ่นเชิงแบบป้ายข้างแถวหนึ่งสีแดง อีกแถวหนึ่งสีตอง

๔. เครื่องประดับประกอบด้วยเข็มขัดมีเชือกห้อยทิ้งชายพู่ลงมาด้านหน้าทั้งสองข้าง สร้อยคอ ต่างหู กำไลข้อมือ และกำไลข้อเท้า

๕. แต่งทรงผมตั้งกระบังหน้าประดับขดโลหะสีเงิน เกล้าผมมวย ไว้ด้านหลัง ติดดอกกล้วยไม้ข้างหูซ้าย

โอกาสที่ใช้แสดง

ถวายทอดพระเนตรในงานเสด็จพระราชดำเนินทางเปิดการแสดงศิลปะโบราณวัตถุในอาคารสร้างใหม่ ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร และเผยแพร่ให้ประชาชนชม

หน้าหลัก	เกี่ยวกับเรา	ติดต่อเรา	คลังภาพกิจกรรม	คลังวิชาการ	ประชาชนควรรู้	เอกสารดาวน์โหลด
	วิสัยทัศน์และพันธกิจ	การติดต่อ	ข่าวกรมศิลปากร	ทั่วไป	สอบถามบ่อย	คลังภาพทรงคุณค่า
	ประวัติและบทบาทหน้าที่	ลิงก์เครือข่าย	นิทรรศการ	โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ	แบบสำรวจ	กระดานสนทนา
	โครงสร้างและบุคคลากร	แผนที่	แฟ้มข่าว	วีดิทัศน์	แบบสอบถาม	e-Book

ระบำเชียงแสน

คลังวิชาการ